مرور تلاش‌های صورت گرفته در حوزه آموزش‌های مدنی و توانمندسازی سازمان‌های مردم نهاد داخلی نشان می‌دهد،‌ این حوزه آموزشی علیرغم رشد قابل توجه و پذیرفته شدن آن به عنوان یک حوزه آموزشی، به دلایل مختلف آن چنان که باید و شاید نتوانسته از جایگاه مناسبی در اثربخشی پایدار تغییرات اجتماعی موثر واقع شود؛ که با توجه به تجارب شخصی‌مان در تعامل با سمن‌ها، به چند مورد اشاره می‌شود:

1. حاکمیت نگاه سنتی و انتخابی در این حوزه: به عنوان نمونه،‌در حالی که تسهیل‌گری به عنوان یکی از فنون و روش‌های رایج در توان‌افزایی محلی به شمار می‌رود، ولی بیش از یک دهه است که صرفا در این حوزه و عموما با همان تکنیک‌های سنتی متمرکز است و کمتر به کاربست نگاه‌های جدید توجه نشان داده می‌شود.

2. غلبه رویکرد مدیریتی و غیراجتماعی: در حالی که ابعاد مختلف مدیریت و سازمان‌دهی موسسات مردم نهاد،‌ تنها یکی از جنبه‌های این شاخه قلمداد می‌شود،‌در ادامه توسعه کمی و انبوه سازی رشته مدیریت در دانشگاه، شاهد سیطره این نگاه در دوره‌های آموزشی موسسات هستیم که باعث شده بسیاری از جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی مساله به حاشیه رانده شود و به تقلیل جایگاه نهادهای مردمی دامن رند.

3. نبود نگاه کلان دانش محور و با پشتوانه میان‌رشته‌ای: امروزه با توسعه روزافزون انواع مختلفی از روابط و شبکه‌های اجتماعی و تنوع قابل ملاحظه فضاهای مدنی ایران،‌صرف اشاره به سمن‌ها و خیریه‌ها به عنوان تنها نمایندگان میدان اجتماعی کشور،‌ بی‌معنا به نظر می‌رسد و لزوم نگاشت جامع‌تری از این فضاهای متنوع را خاطر نشان می‌سازد. همان‌گونه که در فضای استارت‌آپی کشور،‌ با یک نگاه کلان زیست‌بومی، ابعاد مختلفی از اقتصاد و کسب و کارهای نوظهور ترسیم شده، جای خالی چنین رویکردی در فضای مدنی و اجتماعی احساس می‌شود که داشتن نگاشتی جامع و بومی از این مساله می‌تواند راه‌گشای این شکاف باشد.

خوشبختانه فلسفه تاسیسی و برنامه راهبردی موسسه دکتر معین، می‌تواند جای نگاه کلان و مطالعات بنیادین در زمینه توسعه ظرفیتی سمن‌ها را پر کرده و به توسعه زیرساختی فضای عمومی کمک شایانی نماید. در نسخه مقدماتی طرح " نیازسنجی تولید محتوای آموزشی " تلاش شده ضمن ارزیابی اجمالی از وضعیت کنونی کشور، به راهبردهای متنوعی که می‌توان به چنین موضوع کلانی ورود پیدا کرد اشاره شود تا درک بهتری از مساله و ابعاد مختلف آن حاصل آید. 

* برای آشنایی بیشتر با طرح مقدماتی و رویکردهای آن، نسخه اولیه را از اینجا دریافت کنید: