صد شهر صد سمن؛
پروژه‌ای ترویجی از موسسه معین در پررنگ کردن تنوع نهادهای مدنی در گستردگی جغرافیایی ایران
سازمان‌های مردم‌نهاد(سمن) به عنوان یکی از نمودهای جامعه مدنی، نقش مهمی در تحولات اجتماعی و سیاسی ایفا می‌کنند و یکی از ارکان مهم توسعه جوامع به شمار می‌روند. تشکل‌هایی که با فعالیت‌های داوطلبانه، مشارکت‌محور و به صورت غیردولتی و غیرانتفاعی، ظرفیت‌های گروه‌های مختلف اجتماعی را نمایندگی می‌کنند.علی‌رغم چالش‌هایی که این نهادها در سال‌های اخیر پشت سر گذاشته‌اند، زنده بودن این بخش از جامعه ایرانی در سطوح مختلف فضای عمومی و اثربخشی آنها در موضوعات متنوعی همچون سلامت و درمان، محیط زیست و منابع طبیعی، توانمندسازی و فقرزدایی، حمایت از کودکان و اقشار آسیب‌پذیر و... قابل توجه است.
موسسه معین در پشتیبانی از فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و ترویجی نهادهای مدنی، پروژه‌های متنوعی را طراحی کرده است. تمرکز بر سازمان‌های مردم‌نهاد بزرگ و معتبر در شهر تهران و توجه کمتر به گستره نهادها و ابتکارات مدنی در سایرنقاط کشور، ما را بر آن داشت پروژه‌ای با عنوان «صدشهر صد سمن» برای کاوش و ترویج تنوع جغرافیایی کنشگری اجتماعی طراحی و اجرا کنیم. خوشحالیم که طی چند سال گذشته موسسات مختلفی این مساله مهم زیرساختی را مورد توجه قرار داده‌اند و شاهد تدوین شاخص‌های مختلف اعتبارسنجی و تهیه لیست‌های متنوعی از خیریه‌ها و سمن‌ها در کشور بوده‌ایم، اما از آنجا که بسیاری ازخیریه‌ها ونهادهای اشاره شده در این لیست‌ها، نیمه‌فعال و در موارد بسیاری غیرفعال هستند، یافتن صد سمن فعال درموضوعات متنوع و در صد شهر مختلف چالش مهمی برای تیم پژوهشی این طرح بود. بعد از مراجعه به تمامی این لیست‌ها و گفت‌و‌گو با چندین کنشگر مدنی، با جست‌وجوی موسسات در محیط وب، همچنین مرورکلیدواژه‌های مرتبط با سمن‌ها و فعالیت‌های داوطلبانه در شبکه‌های اجتماعی برای یافتن دیگر سمن‌هایی که ممکن بود درلیست‌ها نباشند، این لیست را که بالغ بر 2200 نهاد را شامل می‌شد مورد بررسی قرار دادیم. برای انتخاب نهایی علاوه بر معیار تنوع شهری (صد شهر مختلف از همه استان‌ها) و البته تنوع موضوعی (عدم تاکید بر یک محور فعالیت خاص مثل محیط زیست یا مسائل درمانی)، با در نظر گرفتن شرط اطلاع‌رسانی فعال و تا حدودی به‌روز دروب‌سایت یا شبکه‌های اجتماعی، تلاش کردیم منتخبی از این نهادها را در صفحه اینستاگرام موسسه به نمایش بگذاریم. هدف از «صد شهر، صد سمن» ارائه انواع فعالیت‌های مدنی در تنوع جغرافیایی ایران بزرگ به عنوان نمایشی از زنده بودنکنش‌های اجتماعی و داوطلبانه (و نه معیاری برای ارزیابی یا اعتباربخشی خاص به این سمن‌ها) است.
از مهرماه 1403 که این طرح را در صفحه اینستاگرام موسسه معین آغاز کردیم، تا کنون 24 سمن را از 12 استان مختلف کشور شناسایی کردیم و این معرفی‌ها را در مجموعه پست‌هایی ادامه خواهیم داد. چالش مستندسازی و مدیریت دانش و اطلاعات در تشکل‌های اجتماعی باعث شده بسیاری از تلاش‌ها و دستاوردهای این نهادها دیده نشود. در خیلی از موارد پروژه‌های ارزشمندی اجرا می‌شوند اما حتی اطلاعات ساده‌ای از آنها در وب‌سایت مجموعه‌ها ثبت نشده است. جایزه معین برای توانمندسازی نهادها درعرصه ابتکارات اجتماعی و مستندسازی طراحی شده و هر دو سال برگزار می‌شود. امیدواریم جایزه معین و پروژه‌هایی مانند «صد شهر، صد سمن» به تقویت توانِ جمعی جامعه مدنی از این حوزه کمک کند.
تیم پروژه: محمدرضا علیپور، علیرضا نیکبخت
