در راستای آنچه در شماره پیش گفته شد، حال به مغایرتهای مفهومی کارآفرینی اجتماعی و کارآفرینی اقتصادی میپردازیم. بنابراین برای پاسخ به این سوال از دو جنبه اهداف و ذینفعان استفاده میکنیم. هدف کارآفرینان اجتماعی موثر بودن در حل مسائل اجتماعی، غلبه بر فقر ، بهبود وضعیت جامعه ، رفاه بشر و محیط زیست است و سرمایهی سرمایه گذاران، بدون هیچ سودی و تنها به همان میزان سرمایهگذاری اولیه به آنها بازگردانده میشود و نیز سود حاصله از کار برای توسعه و پیشرفت در همان کسب و کار اجتماعی صرف خواهد شد. کسب و کارهای اجتماعی به صورت آگاهانه به مسائل زیست محیطی توجه میکنند. پرداخت دستمزدها در کسب و کارهای اجتماعی بالاتر از استانداردهای رایج در استفاده از نیروی کار است و در آخر کسب و کار اجتماعی پر از لذت و شادیهاست؛ یونس(2006). اما برای کارآفرینان اقتصادی هدف به حداکثر رساندن سود سالانه و افزایش درآمد سهامداران، ارزش برای مشتریان و شغل برای کارمندان است.
از لحاظ شخصیتی نیز کارآفرینان اقتصادی و اجتماعی با هم شباهت دارند اما اهدافشان متفاوت است. به طور مثال هر شرکتی که در زمینه تکنولوژی سبز به مسائل زیست محیطی میپردازد و بازارهای به رسمیت شناخته شده دارد، کسب و کار اجتماعی ندارد، بلکه شرکتی که لامپهای کم هزینه انرژی خورشیدی را در بین روستاییان و زاغه نیشنان کشورهای در حال توسعه میفروشد تا آنها به جای استفاده از نفت سفید که آلودگی ایجاد میکند لامپهای خورشیدی را جایگزین سازند دارای کسب و کار اجتماعی است.
محمد یونس در کتاب خود از دو نوع کسب و کار اجتماعی نام میبرد: نوع اول شرکتهایی هستند که سهامداران آنها به دنبال کسب سود شخصی نیستند و سود ناشی از سرمایهگذاری را در انتها در جهت توسعه همان کسب و کار اجتماعی صرف میکنند. در این نوع کسب و کار سهامداران تنها میتوانند همان مبلغ سرمایهگذاری اولیه خود را برداشت نمایند و اگر بیشتر برداشت کنند دیگر آن کسب و کار اجتماعی نیست. در نوع دوم کسب و کار اجتماعی، به سهامداران سود تخصیص داده میشود اما سهامداران فقرا هستند.
همچنین فعالان موسسات اجتماعی به جای عبارت مشتری از موکل برای گروه هدف خود که از اقشار آسیبپذیر و صدمه دیده جامعه هستند، استفاده میکنند. موسسات خیریهای که به جای کمک خیرین و کمکهای مالی به دنبال ایجاد درآمد و سرمایه برای مجموعه خود هستند و یا موسساتی که درصدد توانمندسازی مالی افراد میباشند به عنوان سازمان اجتماعی در نظر گرفته میشوند و باید حتما خودکفا باشند. براین اساس در موسسات اجتماعی با فعالیتهای درآمدزا، انگیزه اصلی تحقق ماموریت سازمان نسبت به ذینفعان بوده و درآمد حاصل را در برنامههای اجتماعی صرف کرده و یا برای تامین هزینههای عملیاتی سرمایهگذاری مجدد میشود.
- منا امامی